Thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam hoạt động khá sôi động. Tuy vậy nếu tham gia mà chưa có kiến thức, bạn dễ gặp phải tình trạng thua lỗ. Trong phần chia sẻ ngày hôm nay, ConnextFT sẽ phân tích 3 nguyên tắc cơ bản khi giao dịch phái sinh để bảo toàn tối đa vốn.
1. Thị trường chứng khoán phái sinh là gì?
Thị trường chứng khoán phái sinh là môi trường tập hợp nhiều công cụ phái sinh, hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch. Cụ thể tại đây, bạn có thể giao dịch thông qua các loại hình hợp đồng.
Chủ thể tham gia vào hợp đồng là bên mua và bên bán tài sản cơ sở. Từng loại hình hợp đồng đều được xác định giá, thời điểm chốt vị thế.
2. Vì sao thị trường chứng khoán phái sinh lại thu hút nhà đầu tư?
Thị trường chứng khoán hay thị trường hàng hóa phái sinh thu hút nhà đầu tư bởi nhiều ưu điểm. Cụ thể như:
- Hỗ trợ các công cụ tài chính giúp giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa lợi nhuận thu về.
- Cho phép nhà đầu tư thiết lập tùy chọn liên kết hợp đồng, đơn giá trong hợp đồng giao dịch.
- Giúp nhà đầu tư tạo vị thế thông qua mức đòn bẩy cao với số vốn bỏ ra nhỏ.
- Nhà đầu tư có thể luân chuyển tài sản phân bổ mà không ảnh hưởng tới tài sản cơ sở.
- Cách thức tham gia đơn giản, thường không yêu cầu số vốn lớn như khi đầu tư vào chứng khoán trên sàn cơ sở.
- Dễ dàng ước tính lợi nhuận hoặc thua lỗ theo ngày.
3. Những ai có thể tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh?
Thị trường giao dịch chứng khoán phái sinh tạo điều kiện cho nhiều đối tượng tham gia. Bao gồm cả cá nhân và tổ chức:
- Cá nhân hoặc tổ chức cần giao dịch tài sản cơ sở: Tại thị trường phái sinh, nhà đầu tư có thể phòng ngừa rủi ro biến động giá thông qua hợp đồng.
- Cá nhân hoặc tổ chức cần mua bán nhiều loại hình chứng khoán: Nhà đầu tư có kinh nghiệm sẽ biết cách tận dụng chênh lệch giá giữa các mã chứng khoán phái sinh để tối ưu lợi nhuận.
4. Khái quát quy trình tham gia thị trường chứng khoán phái sinh
4.1. Tạo tài khoản trên sàn giao dịch
Trước tiên nếu muốn giao dịch chứng khoán phái sinh hợp pháp, bạn cần tạo tài khoản tại các công ty môi giới chứng khoán. Tùy theo quy định của từng công ty, khách hàng sẽ được phép mở một hoặc nhiều tài khoản giao dịch.
Trường hợp không thể thao tác từ xa, bạn cần đến trực tiếp văn phòng giao dịch của từng công ty môi giới để mở tài khoản.
4.2. Nộp tiền ký quỹ
Sau khi tạo xong tài khoản, nhà đầu tư cần nộp tiền ký quỹ theo quy định của từng công ty môi giới chứng khoán. Thông thường, bạn chỉ cần nộp một khoản tiền nhỏ, thấp hơn nhiều so với giá trị hợp đồng.
Các công ty môi giới chứng khoán hiện nay hỗ trợ khách hàng nộp tiền qua hình thức chuyển khoản hoặc tiền mặt. Ngoài ra, nhà đầu tư có thể ký quỹ bằng chứng khoán. Trường hợp ký quỹ bằng chứng khoán, bạn phải đáp ứng các quy định mà công ty môi giới đưa ra.
4.3. Tiến hành giao dịch
Nếu đã hoàn thành bước lập nộp ký quỹ theo yêu cầu, bạn chỉ cần bắt tay vào giao dịch. Theo đó, bạn sẽ được hỗ trợ mua hoặc bán chứng khoán trên hệ thống sàn giao dịch phái sinh.
Bên cạnh giao dịch trực tiếp tại sàn, khách hàng còn được hỗ trợ giao dịch online qua nhân viên môi giới hoặc ứng dụng của từng công ty phát hành.
4.4. Nộp thêm hoặc rút tiền
Ở hình thức giao dịch phái sinh, nhà đầu tư sẽ biết kết quả lãi lỗ trong ngày. Trường hợp thua lỗ, bạn phải bổ sung ký quỹ theo quy định để đảm bảo duy trì mức ký quỹ ban đầu.
Còn nếu như giao dịch có lãi, nhà đầu tư sẽ được hỗ trợ rút tiền lãi. Số tiền lãi rút ra phải đảm bảo đáp ứng mức tối thiểu theo quy định.
4.5. Theo dõi diễn biến thị trường
Trong quá trình giao dịch, bạn phải luôn theo sát diễn biến thị trường. Bên cạnh xu hướng tăng giảm, bạn nên cập nhật cả khối lượng giao dịch, động thái của các nhà đầu tư khác, thiết lập kế hoạch đặt lệnh phù hợp.
5. Lưu ý khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh
5.1. Nắm rõ luật giao dịch
Bên cạnh tìm hiểu thị trường phái sinh là gì, bạn nên chú ý cập nhật luật giao dịch của thị trường phái sinh. Nếu so sánh với thị trường chứng khoán cơ sở, cách vận hành của thị trường chứng khoán phái sinh sẽ có đôi chút khác biệt. Cụ thể là quy định về ký quỹ và bán khống.
Trong đó, khi giao dịch với hợp đồng tương lai, ký quỹ được xem như quy định bắt buộc nhằm duy trì khả năng thanh toán của khách hàng. Số tiền ký quỹ tối thiểu thường dao động trong khoảng 18 đến 92% tài sản ký quỹ, tùy quy định của công ty môi giới chứng khoán.
Bên cạnh quy định về ký quỹ, quy định bán khống cũng là điểm khác biệt lớn của thị trường chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán cơ sở. Theo đó khi giao dịch phái sinh, nhà đầu tư vẫn có thể bán khống chứ không bị nghiêm cấm như khi giao dịch tại thị trường chứng khoán cơ sở. Để bán khống hiệu quả, bạn phải dự đoán chính xác xu hướng tăng giảm rồi mới tiến hành mua lại ở giá thấp.
5.2. Tránh để cảm xúc chi phối
Một khi đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh, bạn phải có tâm lý vững. Không ít nhà đầu tư mới giao dịch thường ảnh hưởng bởi hiệu ứng FOMO, FUD dẫn đến quyết định đặt lệnh sai lầm gây thua lỗ nặng hoặc không tối ưu được lợi nhuận.
Để kiểm soát tốt cảm xúc, bạn phải không ngừng cập nhật kiến thức, cải thiện khả năng giao dịch, kết hợp nhuần nhuyễn các công cụ chỉ báo phân tích,… Như vậy, bạn mới không dễ bị lung lay trước hiệu ứng đám đông, kiên định mới chiến được giao dịch đặt ra.
5.3. Áp dụng quy tắc 2% – 6%
Quy tắc 2% – 6% đã và đang được nhiều nhà giao dịch áp dụng khi giao dịch chứng khoán phái sinh. Trong quá trình áp dụng quy tắc này, bạn trước tiên phải xác định chính xác vùng hỗ trợ và kháng cự theo Fibonacci. Bên cạnh đó, bạn phải xác định rằng số tiền thua lỗ không lớn hơn 2% tổng số tiền đặt vào từng vị thế. Trường hợp xấu nhất, số tiền thua lỗ cũng không quá 6%.
Trường hợp 3 lần thua lỗ liên tục, bạn không nên tiếp tục giao dịch mà hãy tạm thời để rà soát đại chiến lược, cân đối vốn và lấy lại tâm lý.
Ở thị trường chứng khoán phái sinh, mức đòn bẩy tài chính áp dụng thường tương đối cao. Đây là cơ hội nhưng cũng là rủi ro dễ khiến nhà đầu tư thua lỗ nặng nếu diễn biến giá không như mong đợi.
Vậy nên, bạn tuyệt đối không dùng tiền vay mượn để giao dịch với mức đòn bẩy cao. Khi nhận thấy mức thua lỗ bắt đầu chạm giới hạn 2% hoặc 6%, bạn tốt nhất sẽ dừng lại, không nên cố gỡ gạc.
ConnextFX vừa chia sẻ 3 nguyên tắc cơ bản khi giao dịch trong thị trường chứng khoán phái sinh. Mong rằng bạn có thể áp dụng thành công các nguyên tắc này để hạn chế thấp nhất rủi ro.
