Song song với các sàn CEX, mô hình sàn giao dịch phi tập trung DEX cũng đang rất phát triển. Trong bài chia sẻ ngày hôm nay, ConnextFX sẽ giúp bạn tổng hợp top 5 sàn DEX có khối lượng mua bán lớn nhất thị trường trong nửa đầu năm 2024.
1. Sàn DEX là gì?
DEX hay Decentralized Exchange là mô hình sàn giao dịch tài sản số phi tập trung. Mỗi sàn DEX thường vận hành trên blockchain, tích hợp Smart Contract. Nhờ đó, khách hàng có thể trao đổi token trực tiếp với nhau, không phải thông qua bên trung gian.
Trong hệ sinh thái tài chính phi tập trung DeFi, hệ thống sàn DEX giữ vai trò trọng tâm. Thông qua các nền tảng này, người dùng sẽ dễ dàng mua bán tiền điện tử theo hướng ẩn danh.
2. Cách thức hoạt động của các sàn giao dịch phi tập trung DEX
Sàn DEX vận hành dựa vào sổ lệnh và cơ chế khớp lệnh AMM.
2.1. Sổ lệnh của DEX
Sổ DEX trong hệ thống sàn DEX làm nhiệm vụ xử lý yêu cầu giao dịch. Theo đó, sổ lệnh này sẽ tự động khớp giao dịch. Khi đó, bạn không nhất thiết phải chuyển tiền lên sàn. Với cơ chế này, bạn chính là người toàn quyền kiểm soát tài sản của mình, không cần ủy thác như khi giao dịch trên sàn CEX.
Tại sổ lệnh của sàn CEX thường bao gồm sổ On-Chain và sổ Off-Chain. Trong đó:
- Sổ On-Chain: Gồm các dữ liệu lưu trữ trực tiếp trên blockchain.
- Sổ Off-Chain: Gồm tất cả những giao dịch thực hiện bên ngoài chuỗi.
2.2. Cơ chế khớp lệnh AMM
Hầu hết các sàn DEX hiện nay đều ứng dụng cơ chế khớp lệnh AMM (Automated Maket Maker). Với AMM, người dùng sẽ giao dịch tài sản số thông qua bể thanh khoản.
Cụ thể, chính người dùng sẽ làm nhiệm vụ cung cấp thanh khoản vào các bể Pool bằng chính tài sản nắm giữ. Những tài sản này được xác định dựa theo công thức dưới đây:
C = A x B
Trong đó:
- A đại diện cho số lượng token A.
- B đại diện cho số lượng token B.
- C đại diện cho hằng số không đổi.
3. Hệ thống công cụ tổng hợp DEX
Trước sự ra đời của nhiều sàn DEX, người ta cần đến hệ thống công cụ giúp tổng hợp DEX. Đây đơn giản là hệ thống công cụ hỗ trợ tìm kiếm, tổng hợp nhanh DEX, giúp tiết kiệm thời gian cho nhà giao dịch. Ngoài ra, công cụ tổng hợp DEX còn giúp bạn dễ dàng tách giao dịch thực hiện trên nhiều sàn DEX, nhằm tìm ra mức giá tối ưu nhất.
Hiện nay, rất nhiều nhà phát triển đã tung ra thị trường khá các tool tổng hợp DEX, nhưng nổi tiếng nhất có lẽ phải kể đến 1Inch. Với 1Inch, người dùng có thể thiết lập điều chỉnh phí gas, phí giao dịch trên bảng hiển thị kết quả. Nhờ đó, quá trình phân tích sẽ đảm bảo tính chính xác và nhanh chóng hơn.
4. Rủi ro khi giao dịch trên các sàn DEX
DEX cho phép giao dịch ẩn danh, nhưng kèm theo đó vẫn là một vài rủi ro người dùng phải đối mặt.
4.1. Rủi ro từ hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh Smart Contract có tính bảo mật cao hay không còn dựa vào sự đầu tư của phía nhà phát triển. Thực tế, code trong Smart Contract vẫn có khả năng xuất hiện lỗi, lỗ hổng. Chúng sẽ trở thành mục tiêu để hacker tấn công, lấy cắp token.
Theo dữ liệu của nền tảng DefiLlama, cho nửa đầu năm 2023, thị trường tài chính phi tập trung DeFi ghi nhận mức thiệt hại hơn 700 triệu USD. Khoảng thời gian này, các nền tảng trực thuộc hệ sinh thái DeFi đã hứng chịu gần 70 vụ hack, nhắm vào Smart Contract.
4.2. Rủi ro về mặt thanh khoản
Thanh khoản trên hệ thống CEX vẫn thấp hơn nhiều so với sàn DEX. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng người dùng phải đối mặt với mức trượt giá cao, khó bán tài sản.
Bên cạnh đó, rủi ro thanh khoản còn là nguyên nhân khiến giá trị token giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà giao dịch.
4.3. Ảnh hưởng bởi hoạt động lợi dụng giao dịch biết trước
Việc lợi dụng giao dịch biết trước Front-Running của một bộ phận nhà đầu tư trên sàn DEX ảnh hưởng không tốt trên thị trường. Những giao dịch này chủ yếu được thực hiện bởi bot lập trình, vô tình khiến người giao dịch thật bị mất lợi thế.
Thường thì, giao dịch của người dùng luôn phải thông qua Mempool. Tiếp theo, các note sẽ làm nhiệm vụ xử lý những giao dịch này. Tại thời điểm xuất hiện đồng thời nhiều giao dịch, note thường ưu tiên xử lý giao dịch trả phí cao hơn. Đây là nguyên nhân khiến mức phí leo thang.
4.4. Một số rủi ro khác
Trong quá trình thực hiện giao dịch trên hệ thống sàn DEX, bạn còn có nguy cơ gặp phải nhiều rủi ro khác. Chẳng hạn như rủi ro liên quan đến mạng lưới và rủi ro tập trung.
- Rủi ro liên quan đến mạng lưới: Hệ thống sàn DEX vận hành trên nền tảng blockchain. Trường hợp xuất hiện nhiều giao dịch đồng thời, người dùng dễ gặp phải tình trạng phí tăng cao, tốc độ xử lý chậm do blockchain chưa đáp ứng nhu cầu mở rộng.
- Rủi ro về tính tập trung: Tuy rằng vận hành theo hướng phi tập trung nhưng các sàn khi khớp lệnh vẫn chuyển về một máy chủ tập trung. Ngoài ra, trong một số trường hợp, nhà phát triển có thể truy cập vào Smart Contract.
5. Top 5 sàn DEX có Volume cao nhất thị trường
Kine Protocol, SynFutures, Raydium,… Một số sàn DEX có Volume cao nhất thị trường trong nửa đầu năm 2024.
5.1. SynFutures v3
SynFutures được xây dựng như một sàn giao dịch phi tập trung DEX chuyên nghiệp. Trên nền tảng này, người dùng có thể mua bán bất kỳ loại hình tài sản số nào.
Điểm đặc biệt của SynFutures là triển khai đồng thời trên nhiều blockchain, hỗ trợ người dùng giao dịch không giới hạn. Sàn DEX này từng được bình chọn là sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất trên hệ sinh thái Polygon. Đồng thời, SynFutures cũng nằm trong top sàn DEX hút khách nhất trên web3.
Tính đến đầu tháng 7 năm 2024, phần của SynFutures chiếm hơn 10%, vượt cả Uniswap. Mới đây, dự án này đã được bổ sung 22 triệu USD đầu tư.
5.2. Kine Protocol
Sàn Kine Protocol là nền tảng hỗ trợ người dùng thực hiện giao dịch phái sinh P2P, tập trung số lượng lớn bể thanh khoản, gồm nhiều tài sản thế chấp. Với nền tảng này, bạn có thể giao dịch nhanh không bị ảnh hưởng bởi yếu tố trượt giá, đòn bẩy cao.
Giao thức Kine Protocol cho phép khách hàng giao dịch ký quỹ trên nhiều nền tảng blockchain lớn. Chẳng hạn như Ethereum, Polygon, Avalanche,… Tính đến đầu tháng 7/2024, Kine Protocol đứng đầu về thị phần với hơn 14% (theo CoinMarketCap).
5.3. Raydium
Đây nền tảng giao dịch phi tập trung vận hành trên blockchain Solana, hoạt động theo mô hình AMM. Tại đây, người dùng được hỗ trợ mua bán tài sản số hoặc tham gia cung cấp thanh khoản.
Khối lượng giao dịch trên Raydium hiện vào khoảng hơn 1 tỷ USD (tại thời điểm đầu tháng 7), vượt cả một số sàn CEX lớn. Thị phần của Raydium hiện đạt hơn 12%.
5.4. Jupiter
Jupiter cũng được thiết kế như công cụ tổng hợp thanh quản vận hành trên nền tảng blockchain Solana. Theo cập nhật của ConnextFX, khối lượng giao dịch trong 24 giờ trên Jupiter tính đến đầu tháng 7/2024 vào khoảng gần 430 triệu USD.
Tại Jupiter, người dùng không chỉ dễ dàng trao đổi token mà còn có thể giao dịch phái sinh, hoán đổi thanh khoản và nhiều tác vụ khác.
5.5. Uniswap v3
Kể từ khi ra mắt vào năm 2018, Uniswap vẫn luôn nằm trong top sàn DEX hàng đầu thị trường. Đây là một trong những nền tảng tiên phong ứng dụng mô hình AMM thay thế cho sổ lệnh thông thường.
Uniswap vận hành trên blockchain Ethereum. Như vậy, bạn hầu như không gặp khó khăn khi cần hoán đổi các token ERC-20. Tuy rằng trong những năm gần đây, tốc độ phát triển của Uniswap chậm lại đôi chút nhưng nền tảng này vẫn thường xuyên nằm trong top 5 sàn DEX có khối lượng giao dịch lớn nhất.
ConnextFX vừa giúp bạn tổng hợp top 5 sàn DEX có khối lượng giao dịch lớn, chiếm thị phần cao trên thị trường. Mô hình DEX khá phù hợp với khách hàng cần trao đổi tài sản số ẩn danh. Tuy vậy, trong quá trình giao dịch, bạn vẫn phải đối mặt với rủi ro về tính thanh khoản, lỗ hổng Smart Contract dễ trở thành mục tiêu tấn công. Mong rằng góc chia sẻ trên đây đã mang đến cho bạn kiến thức bổ ích!
