Cùng với sự phát triển của tiền tệ kỹ thuật số, token là một khái niệm đang dần trở nên phổ biến hơn và đóng vai trò quan trọng đối với nhiều lĩnh vực khác nhau. Vì vậy trong bài viết này, Connextfx sẽ đưa bạn đi khám phá thế giới token, tìm hiểu bản chất token là gì, cách thức hoạt động, ứng dụng và những tiềm năng mà token mang lại. Đồng thời, bài viết cũng sẽ thảo luận về những rủi ro tiềm ẩn và những lưu ý khi sử dụng token.
Token là gì?
Token là một thuật ngữ phổ biến với nhiều ý nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào lĩnh vực sử dụng. Dưới đây là hai định nghĩa chính của token:
- Trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, token có thể được sử dụng như một lớp bảo mật bổ sung cho giao dịch trực tuyến, đặc biệt là giao dịch ngân hàng. Token thường được tạo ra dưới dạng mã OTP (One-Time Password) – mã sử dụng một lần duy nhất. Khi thực hiện giao dịch, người dùng cần nhập mã token này bên cạnh mật khẩu để xác thực giao dịch, tăng cường bảo mật và giảm thiểu rủi ro gian lận.
- Trong lĩnh vực công nghệ thông tin: Token được sử dụng để đại diện cho quyền truy cập vào một hệ thống hoặc tài nguyên cụ thể. Ngoài ra, token cũng có thể được sử dụng để xác minh danh tính của người dùng hoặc thiết bị khi truy cập vào các nền tảng
Các loại token phổ biến
Hiện nay có rất nhiều loại token khác nhau được xây dựng dựa trên sự phát triển mạnh mẽ của các ngành và lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, trên thị trường sẽ phân chia thành 2 định dạng token chính như sau:
Phân loại theo hình thức
- Token vật lý (hard token): Là những token dạng thẻ nhựa hoặc kim loại, có thể cầm nắm được. Ví dụ: thẻ ATM, thẻ ngân hàng, thẻ SIM điện thoại.
- Token kỹ thuật số (soft token): Là những token tồn tại dưới dạng mã kỹ thuật số, được lưu trữ trên thiết bị điện tử hoặc trên blockchain. Ví dụ: token xác thực, token tiền điện tử.
Phân loại theo tính năng
- Utility token (Token tiện ích): Loại token này được tạo ra để phục vụ cho một mục đích cụ thể trong hệ sinh thái của dự án phát hành. Ví dụ như token để thanh toán phí giao dịch, token để tham gia staking, token để đổi lấy sản phẩm hoặc dịch vụ.
- Security token (Token chứng khoán): Loại token này đại diện cho quyền sở hữu hoặc lợi ích kinh tế trong một dự án hoặc tài sản cụ thể. Điển hình như token bất động sản, token cổ phiếu.
- Governance token (Token quản trị): Loại token này cung cấp cho người sở hữu quyền tham gia vào việc quản trị dự án. Cụ thể, token cho phép người dùng bỏ phiếu cho các quyết định quan trọng của cộng đồng.
Một số loại token khác
- Payment token (Token thanh toán): Được sử dụng để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ. Ví dụ như Bitcoin, Ethereum.
- Stablecoin (Token ổn định): Giá trị của token phụ thuộc vào một tài sản cơ bản như USD, vàng,…để giảm thiểu biến động giá. Ví dụ như USDT, BUSD.
- Collectible token (Token sưu tầm): Loại token này có giá trị sưu tầm và có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch chuyên biệt. Ví dụ như Crypto Kitties, NBA Top Shot.
Cách token hoạt động
Token hoạt động dựa trên công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh (smart contract). Khi một dự án phát hành token, thông tin về token như tổng nguồn cung, quy tắc phân phối và chuyển nhượng sẽ được lập trình thành một hợp đồng thông minh (smart contract) và triển khai trên một blockchain cụ thể. Các giao dịch liên quan đến token sẽ được xác minh và ghi lại một cách phi tập trung, minh bạch trên blockchain này.
Người dùng có thể nhận, lưu giữ, chuyển nhượng hoặc sử dụng token thông qua ví điện tử (digital wallet). Ví điện tử sẽ lưu trữ khóa riêng để quản lý quyền sở hữu token của người dùng trên blockchain. Khi thực hiện giao dịch, người dùng sử dụng khóa riêng này để ký số, đảm bảo tính xác thực của giao dịch.
Cơ chế hoạt động cụ thể của mỗi token sẽ phụ thuộc vào loại hình và mục đích sử dụng. Nếu token tiện ích cung cấp quyền truy cập vào sản phẩm, dịch vụ trong hệ sinh thái của dự án, thì token phi tập trung đại diện cho tài sản kỹ thuật số độc nhất và token quản trị cho phép người giữ tham gia vào quá trình ra quyết định. Các hoạt động của token sẽ tuân theo quy tắc được xác định trong hợp đồng thông minh.
Ứng dụng của token
Token có nhiều ứng dụng quan trọng trong các lĩnh vực như tài chính, blockchain, game, giải trí kỹ thuật số. Điển hình như:
Phương tiện truy cập
Một trong những ứng dụng phổ biến nhất là làm phương tiện truy cập và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ trong hệ sinh thái của một dự án cụ thể (utility token). Ví dụ, token của một ứng dụng thương mại điện tử cho phép người dùng mua sắm hàng hóa, dịch vụ. Hay token của một nền tảng game sẽ được sử dụng để mua vật phẩm trong game.
Ứng dụng trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi)
Trong DeFi, Security token sẽ đại diện cho các tài sản tài chính truyền thống như cổ phiếu, trái phiếu.Governance token cho phép người nắm giữ tham gia vào quá trình ra quyết định của dự án phi tập trung. Debt token đại diện cho các khoản nợ, tương tự như trái phiếu. Ngoài ra, stablecoin là token có giá trị ổn định, được sử dụng làm phương tiện trao đổi trong hệ sinh thái DeFi.
NFT (non-fungible token)
Là token đại diện cho các tài sản kỹ thuật số duy nhất và không thể thay thế. NFT được ứng dụng trong lĩnh vực nghệ thuật kỹ thuật số, game blockchain, thu thập đồ lưu niệm ảo, bất động sản ảo,…
Ưu điểm và nhược điểm của token
Ưu điểm của token
Token mang lại nhiều ưu điểm cho người sử dụng như:
Tính bảo mật cao
Token được coi là phương pháp bảo mật giao dịch trực tuyến hiệu quả bởi những ưu điểm sau:
- Mã OTP (One-Time Password): Mỗi mã token được tạo ngẫu nhiên, chỉ sử dụng một lần và có thời gian hiệu lực ngắn (thường là 30 – 60 giây). Do đó, dù kẻ gian có đánh cắp được thông tin tài khoản của bạn, họ cũng không thể thực hiện giao dịch vì mã token đã hết hiệu lực trước khi họ kịp sử dụng.
- Xác thực hai lớp (2FA): Token cung cấp lớp bảo mật bổ sung cho tài khoản của bạn ngoài mật khẩu. Việc sử dụng token giúp giảm thiểu nguy cơ hacker xâm nhập tài khoản dù họ có biết mật khẩu của bạn.
Tính minh bạch
Các giao dịch Token được ghi chép và lưu trữ trên blockchain, giúp đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc. Điển hình nhất là việc ứng dụng Token trong các lĩnh vực tài chính – ngân hàng giúp theo dõi dòng tiền một cách rõ ràng,đảm bảo cho cả hai bên.
Tính tiện lợi, đa dụng
Token có thể được sử dụng dễ dàng trên nhiều thiết bị điện tử và nền tảng khác nhau. Bạn có thể sử dụng Token để thanh toán, truy cập dịch vụ hoặc tham gia các hoạt động trên nhiều thiết bị như điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính xách tay.
Nhược điểm của token
Việc sử dụng token cũng có thể gây ra một số bất tiện như:
Sự phụ thuộc vào thiết bị
Để sử dụng token, bạn cần có thiết bị tạo mã token như máy token hoặc điện thoại thông minh có cài đặt ứng dụng liên quan.
Nguy cơ chậm trễ khi mất mát thiết bị
Nếu bạn mất thiết bị tạo mã token, bạn sẽ không thể thực hiện giao dịch trực tuyến cho đến khi được cấp lại thiết bị mới. Ví dụ điển hình như khi điện thoại thông minh của bạn bị mất hoặc hỏng, bạn cần liên hệ với ngân hàng để được hỗ trợ cấp lại ứng dụng mobile banking và lấy mã token mới.
Token là phương pháp bảo mật giao dịch trực tuyến hiệu quả với nhiều ưu điểm như bảo mật cao, dễ sử dụng, tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, token cũng có một số nhược điểm nhất định như nguy cơ mất mát thiết bị. Bài viết trên đây của Connextfx đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần biết về “Token là gì”, sơ lược cách token hoạt động cũng như các loại token phổ biến. Hi vọng các nhà giao dịch sẽ có cái nhìn tổng quan trước khi quyết định sử dụng token.
